– شهرک پستیرا در جزیرۀ برک، (کرواسی)
پستیرا شهرک کوچک مدیترانه ای است که در ساحل شمالی جزیره برک و در مرکز دالماشیا (در کشور کرواسی) واقع شده است. در این شهرک جمعیتی بیش از ۱۵۵۹ نفر ساکن می باشند و از لحاظ جدایی از سرزمین اصلی و موقعیت نسبت به کشور مادر بسیار شبیه به جزیره هرمز می باشد. نکته شایان ذکر دیگر این است که این جزیره در حال حاضر به عنوان یکی از پایدارترین جزایر دنیا تلقی می گردد. در شکل زیر موقعیت پستیرا در کرواسی آورده شده است.
در سال ۲۰۱۴ تونکوویچ و زلاتر در پژوهشی با عنوان “توسعه پایدار در اجتماعات جزیره: مطالعه موردی پستیرا” به ارزیابی پایداری جزیره پرداختند و مطالعه آن ها بر اساس چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی بود.
ویژگی های این جزیره در چهار بعد به شرح زیر می باشد:
حوزه اقتصادی
خود اتکایی و تنوع اقتصادی از شاخص های توسعه اجتماعات پایدار می باشد (Bridger et al., 2006). ساختار اقتصاد در شهرک پستیرا نشان می دهد که ۲۵.۲% مردم در بخش اول (کشاورزی)، ۳۶.۱ درصد در بخش دوم (صنعت) و ۳۸.۷ درصد در بخش سوم (خدمات) اشتغال دارند. این امر نشان دهنده اهمیت صنعت فرآوری ماهی و کشاورزی و همچنین توازن میان همه بخش های اقتصادی است. رونق تمامی بخش های مختلف اقتصادی منجر به کاهش اثرات رکود اقتصادی می گردد. در پستیرا صنعت و کشاورزی، و گردشگری اهمیت یکسانی در رشد اقتصادی دارند. نرخ بالای اشتغال و همچنین روندهای جمعیتی مثبت موجب شده که شاخص توسعه این جزیره بالا باشد. جزیرۀ پستیرا صادرات محور است، عمدتا به دلیل صنعت فراوری ماهی های آزاد که بیش از ۳۰۰ نفر در آن اشتغال دارند (SDC, 2011). اگرچه گردشگری سوسیالیسم سال های بسیاری در پستیرا وجود داشت ولیکن رشد چشمگیر گردشگری تنها از دهه ۱۹۹۰ آغاز شده است و امروزه بسیاری از گردشگران در هتل های کوچک و اقامتگاه های خصوصی اسکان می گزینند. گردشگری از نظر اهمیت بخش دوم اقتصاد این جزیره است. در خصوص کشاورزی ۵۶.۵ درصد خانوارها دارای زمین کشاورزی هستند و ۲۹.۴ درصد انگور و زیتون کشت می کنند. تولید روغن زیتون بازار بالقوه مهمی است. بین ۱۰ و ۱۲ درصد تولید روغن زیتون کرواسی از پستیرا می‌باشد. تقریبا ۴۰۰۰۰۰ درخت در پستیرا وجود دارد و بازار بالقوه بزرگی است. اما در مقایسه با یونان، اسپانیا و پرتقال شانس پایینی دارد. اگر چه بازیگران محلی نقش مهمی در رشد اقتصادی دارند اما برای توسعه های آینده نیازمند سرمایه گذاری خارجی می باشد.
عرصه اکولوژیکی
همه فعالیت های اقتصادی (صنعت، کشاورزی، ماهیگیری، گردشگری) در پستیرا سیاست های توسعه پایدار خود را دارند و از منابع طبیعی، دریای پاک، سواحل زیبا حفاظت کرده و از ساخت و ساز غیر قانونی جلوگیری می کنند. پرورش گوسفند در کنار زیتون موجب شده است که از مواد و کودهای ارگانیک استفاده کنند که این موضوع موجب سلامت اکولوژیکی گشته است. برخی از تولیدکنندگان محلی دارای آگاهی های محیط زیستی می باشند. گردشگری، کشاورزی و اکولوژیکی از محیط زیست حفاظت می کند. مدیران هتل ها می گویند که دریای پاکیزه در کنار محیط پیرامون طبیعی موجب مزیت نسبی در پستیرا شده است. این جزیره دارای سیستم آب و فاضلاب مدرن می باشد. زمانی که کارخانه جدیدی ساخته می شود به حفاظت محیط زیستی و کارایی انرژی توجه می گردد. آب بارندگی از آب های صنعتی جدا می شود و از آلودگی خاک و آب ها جلوگیری می کند. در مجاورت کارخانه ها شهرداری مرکزی برای بازیافت و دفع پسماند احداث کرده است. سیستم های سرمایشی کارخانه ها از انرژی تجدید پذیر استفاده می کنند.
حوزه اجتماعی
این جزیره از لحاظ اجتماعی پایدار است و اجتماعی سرزنده دارد. نگاه اول به داده های جمعیتی نشان می دهد که ساختار سنی مناسب و جمعیت باثباتی دارد. این جزیره با رشد سریع جمعیتی یا با مهاجرت مواجه نمی باشد. بنابراین، همبستگی اجتماعی و هویت محلی وجود دارد. یکی از شاخص های پایداری اجتماعی جزیره تکاپوی مستمر برای ارتقای کیفیت زندگی از طریق تضمین فرصت های برابر دسترسی به خدمات عمومی می باشد. براساس دمپسی و همکاران (۲۰۱۱) مشارکت در گروه ها و شبکه های اجتماعی شاخص مهمی در پایداری اجتماعی است. این پژوهش نشان می دهد که در پستیرا، چندین سازمان جامعه مدنی وجود دارد که میراث فرهنگی، تبلیغ گردشگری، ارزش های سنتی و محیط زیست را حفظ می کنند. روابط و همکاری های مکرر بین بازیگران محلی برای دستیابی به توسعه اجتماع و توانمندسازی اجتماعات ضروری است (Bridger et al., 2006). مطالعات نشان می دهد که چنین روابطی در سطح محلی بین شهرداری، شورای گردشگری و شرکت ها و کارخانجات بخش کشاورزی و ماهیگیری وجود دارد. با این وجود قشر جوان به سنت های قدیمی بی توجه هستند و گرایش به ترک جزیره دارند. در این جزیره برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای آموزش شغلی جوانان وجود ندارد.
حوزه فرهنگی
تنوع فرهنگی، حفظ میرات تاریخی و فرهنگی، و مشارکت فرهنگی برخی از شاخص های پایداری فرهنگی اجتماع محلی می باشد (Throsby, 2008). این عوامل، اجتماعات محلی سرزنده از نظر فرهنگی، خلق می کنند و فضاهای عمومی را برای وقایع فرهنگی و حفظ منابع فرهنگی از قبیل مجسمه های تاریخی حفظ می کنند (Hawkes, 2001; Vallega, 2007). تحقیقات ما نشان می دهد که مردم در پستیرا حس مکان نیرومند دارند و در مورد اهمیت میراث فرهنگی ملموس و ناملموس آگاهی دارند. در پستیرا دو انجمن به نام های Hrapoćuša and Kogula وجود دارد که میراث فرهنگی و طبیعی را حفظ می کنند، تسهیلات زیرساختی و ساختمان های قدیمی را بهسازی می کنند، محصولات سنتی را حفظ می کنند و فعالیت های فرهنگی و آموزشی سازمان دهی می کنند. برخی از وقایع فرهنگی توسط سازمان های غیر دولتی محلی سازماندهی می شود. به پاس همکاری، در طی سال های گذشته چند معبد مذهبی نوسازی شده و جاذبه توریستی شده اند.
