شرکت بین المللی نقش کلیک

Naghsh click International Company

EN

شرکت بین المللی نقــــــش کلیک

Naghsh click International Company

EN

تسهیلگری

تسهیلگری به معنای ارائه خدمات و فرآیندهایی است که باعث سهولت و راحتی در انجام کارهای مختلف برای افراد می‌شود. در واقع تسهیلگری به طور کلی می‌تواند در هر زمینه‌ای صورت گیرد، از جمله بهبود فرآیندهای کسب و کار، ساماندهی فرآیندهای دولتی، سهولت در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی و همچنین سهولت در دسترسی به اطلاعات و منابع مختلف.
تسهیلگری معمولا با انجام تحلیل‌های مختلف و بررسی نیازهای افراد و سازمان‌ها صورت می‌گیرد. سپس با استفاده از تکنولوژی‌های مختلف و همچنین تجربه و دانش متخصصان، فرآیندهایی برای سهولت کارهای مختلف تدوین می‌شود.
تسهیلگری به عنوان یک رویکرد کلی بهبود فرآیندها و ارائه خدمات بهتر به مردم، در سطح جامعه و کشورها به کار می‌رود. تسهیلگران برای رسیدن به هدف‌های خود از مهارت‌های مختلفی مانند مهارت‌های ارتباطی، مدیریت زمان، حل مسئله، تصمیم‌گیری و تفکر استفاده می‌کنند. همچنین آنها باید دارای توانایی‌های فردی مانند انعطاف‌پذیری، همکاری، خلاقیت و نوآوری باشند تا بتوانند به صورت مؤثر در رفع موانع و مشکلات همکاران و مشتریان خود کمک کنند.

انواع تکنیک های تسهیل گری

تکنیک های تسهیلگری به شکل گسترده ای در زمینه های مختلف از جمله مدیریت، ارتباطات، آموزش و پرورش و… استفاده می شوند. در زیر برخی از تکنیک های تسهیلگری معرفی شده اند:
تکنیک های تسهیلگری باید با توجه به نیازهای هر سازمان و صنعت خاص، انتخاب و اجرا شوند. به عنوان مثال، در حوزه تولید، تکنیک هایی مانند بهینه سازی فرآیندهای تولید، کاهش هدررفت های مواد و انرژی، بهبود کیفیت محصولات و افزایش بهره وری ماشین آلات می توانند به عنوان تکنیک های تسهیلگری مورد استفاده قرار گیرند. به علاوه، در صنعت خدمات، تکنیک هایی مانند مدیریت منابع انسانی، بهبود فرآیندهای خدماتی، بهبود کیفیت خدمات و توسعه مشتری محوری می توانند به عنوان تکنیک های تسهیلگری استفاده شوند. بنابراین، استفاده از تکنیک های تسهیلگری مناسب و سازگار با نیازهای هر سازمان و صنعت می تواند بهبود عملکرد و بهبود عملیات سازمان را به دنبال داشته باشد.

طرح ها و برنامه

اقدام ملی کاهش آسیب های اجتماعی در مناطق کمتر برخوردار کشور از طریق دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی (طرح وزارت کشور)

فقدان تعادل‌های منطقه‌ای و توسعه سرزمینی ناهمگون در ایران طی سده های گذشته به ویژه ۷۰ سال اخیر، منجر به وقوع جریان های مهاجرتی و رشد بالای نرخ شهرنشینی به ویژه در شهرهای بزرگ شده است. به دلیل این جریان های مهاجرتی و رشد جمعیتی، شهرها از یک سو با کمبود زیرساخت‌های اساسی ضروری و ضعف نظام مدیریت و برنامه ریزی برای قانونمندکردن شهرها و شهروندان و نهادهای اجرایی مرتبط با آن مواجه، و از سوی دیگر شهروندان و مدیران شهری با مسائل و آسیب های متعدد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی درگیر شدند.

۱- طلاق
۲- اعتیاد
۳- مسائل و مفاسد اخلاقی
۴- حاشیه نشینی
۵- شهرستان های حاد و بحرانی

پس از این ابلاغ شورای اجتماعی کشور، برنامه ای تحت عنوان تقسیم کار ملی برای کاهش آسیب های اجتماعی را به تصویب رساند که بر اساس آن ماموریت و مسئولیت هر یک از دستگاه ها برای کاهش آسیب ها مشخص گردید.
از آنجا که در موضوع حاشیه نشینی، رهبر انقلاب وزارت کشور را مکلف نمودند تا در زمینه محلات کمتر برخوردار شهری اقداماتی فوق العاده، را تعریف نموده و مداخله مؤثر نمایند. سازمان امور اجتماعی با بررسی تجارب و اقدامات انجام شده و با در نظر گرفتن رویکردهای اجتماع محور در راستای کاهش آسیب های اجتماعی و بهبود شاخص های توسعه ای در محلات برنامه ای را با عنوان ایجاد دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی در محلات کمتر برخوردار و حاشیه نشین تعریف و عملیاتی نمود که ابتدا در محلات اولویت دار ۱۰ استان شامل استان های:
خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، کرمانشاه، کردستان، لرستان، فارس، البرز، آذربایجان غربی اجرایی شد. در هر یک از این مراکز استان ها محلات کمتر برخوردار تحت پوشش برنامه قرار گرفته و در تعدادی استان ها علاوه بر شهر مرکزی استان، در یکی از شهرهای دیگر نیز دفاتر تسهیلگری راه اندازی گردید.
انتخاب این ۱۰ استان بر اساس شاخص هایی مانند وضعیت آماری، تعداد محلات حاشیه نشین، میزان جمعیت ساکن در محلات، وضعیت مسائل و آسیب های اجتماعی محلات و همچنین مصوبه شورای اجتماعی کشور در سال ۹۴ صورت گرفت.
در مرحله دوم برنامه علاوه بر استان های فوق الذکر، در ۱۲ استان دیگر نیز در شهر مرکز استان دفاتر مذکور راه اندازی گردیدند که عبارت بود از: آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، ایلام، بوشهر، خراسان رضوی، خراسان شمالی، قم، گلستان، مرکزی، تهران و یزد. در مجموع و بر اساس اقدامات دو مرحله یاد شده، ۲۱ استان کشور تا سال ۱۳۹۹ زیر پوشش این برنامه قرار گرفتند.
موسسات طرف قرارداد این برنامه نیز از تشکل های غیر دولتی یا شرکت های خصوصی که سابقه فعالیت اجتماعی و فرهنگی و تسهیلگری محلی در بافت های ناکارآمد، حاشیه، فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی را داشتند و بر اساس تعدادی شاخص های فنی و تخصصی امتیازات لازم را کسب نمودند، منطبق با چهارچوب های قانونی و مقررات موجود انتخاب گردیدند.
ابتکار تاسیس دفاتر تسهیلگری همچنین در چارچوب اسناد بالادستی، سیاست‌های ابلاغی و قوانین موجود کشور و تجارب ملی و جهانی بوده که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– سیاست‌های کلی نظام در امور مسکن و توسعه شهری؛
– قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛
– سـند ملی راهبردی احیاء، بهسـازی و نوسـازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری؛
به عبارت دیگر طرح دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی ابتکار وزارت کشور ایران برای بهبود و ارتقای محلات کمتر برخوردار شهری کشور است که در ذیل برنامه اقدام ملی پیشگیری،کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی کشور جای می‌گیرد. این برنامه از یک رویکرد چهار وجهی که متناسب با شرایط محلات کمتر برخوردار شهری در کشور است، بهره می‌برد. هر وجهی برای پاسخگویی به مسائل و چالش های شناخته شده در محلات هدف و متناسب با حوزه های مداخله متناسب با گروه کاری دفاتر محلی طراحی شده است.
گروه تعیین شده برای فعالیت در دفتر تسهیلگری متشکل از کارشناسان با تحصیلات عالی در موضوعات و تخصص های علوم اجتماعی، شهرسازی، اقتصادی، حقوقی و مددکاری می باشند.
تسهیلگری می تواند در کاهش آسیب های اجتماعی نقش مهمی داشته باشد. در واقع، تسهیلگری به عنوان یک فرایند که بهبود عملکرد سازمان را هدف قرار می دهد، می تواند باعث کاهش آسیب های اجتماعی شود. به عنوان مثال:
افزایش اشتغال: با استفاده از تکنیک های تسهیلگری مانند ایجاد فرصت های شغلی جدید، توسعه مهارت های کارکنان و بهبود عملکرد سازمان، احتمال افزایش اشتغال و کاهش بیکاری افزایش می یابد.
کاهش فقر: با بهبود عملکرد سازمان و افزایش تولید، قیمت محصولات کاهش پیدا می کند و در نتیجه، مردم کمتر با مشکلات فقر مواجه می شوند.
بهبود وضعیت سلامتی: تکنیک های تسهیلگری مانند بهینه سازی فرآیندهای تولید، کاهش هدررفت های مواد و انرژی و بهبود کیفیت محصولات می تواند به بهبود وضعیت سلامتی افراد کمک کند.
کاهش جرم و جنایت: با ایجاد فرصت های شغلی جدید و کاهش بیکاری، احتمال کاهش جرم و جنایت نیز افزایش می یابد.
توسعه پایدار: تسهیلگری با بهینه سازی استفاده از منابع و کاهش هدررفت های مواد و انرژی، می تواند به توسعه پایدار کمک کند و از آسیب های زیست محیطی جلوگیری کند. بنابراین، تسهیلگری می تواند به عنوان یک راهکار کلیدی برای کاهش آسیب های اجتماعی و بهبود شرایط زندگی افراد مورد استفاده قرار گیرد.
چهار مولفه یاد شده با هدف ارتقای تفکر راهبردی در میان ذی‌نفعان عمومی و خصوصی و کاربست برنامه ریزی راهبردی در محلات مد نظر قرار گرفته است.
طی فرآیندهای اجرایی طرح، با هدف تسهیل مداخلات دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی، توسعه ظرفیت های محلی درون ساختار و ترتیبات نهادی موجود موردتوجه قرار گرفته است. با چنین رویکردی توسعه ظرفیت های محلی، باید منجر به ایجاد محیط توانمندساز، قدرتمندسازی شهروندان و سازمان های با ساختار قوی و کارآمد گردد. همه این اهداف ذیل اثرات کلی طرح که کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی است، اتفاق می افتد.

مولفه های پروژه

مولفه های طرح
فرایند کار: دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی در شروع فعالیت خود و همزمان با افتتاح دفتر فرآیند ورود به محله و شناخت آن را با شناسایی بازیگران اصلی آغاز می کنند بدین منظور هر دفتر تسهیلگری و توسعه محلی بایستی ۴ پایگاه داده را تهیه و تکمیل کند که شامل موارد زیر می شوند:
ردیف
پایگاه داده
لایه ها
نرم افزار
۱
کالبدی
پارسل های ساختمانی و معابر
ArcGIS
۲
نمونه گیری
داده های اجتماعی، فرهنگی، نیاز سنجی و...
SPSS
۳
تمام شعاری
داده های جمیعیتی و نژادی، اقتصادی و...
SPSS
۴
دارایی های محله
شامل دارایی های افراد، انجمن ها، نهادها، کالبدی، اقتصادی و مالی، روابط اجتماعی و فرهنگی
Excel
پایگاه های داده فوق بستر مناسبی را برای شناخت دقیق و فنی از محله آماده می کند، از این پایگاه های داده برای تهیه گزارش سنجش وضعیت استفاده خواهد شد. جمع بندی گزارش سنجش وضعیت، شامل گراف روایت زندگی و لیست مسائل اصلی محله است. این لیست مسائل باید به تائید جامعه محلی برسد و متناسب با ظرفیت‌ها و محدودیت های دستگاه های اجرایی محلی باشد. از این رو دو نشست به منظور تصمیم گیری مشارکتی با جامعه محلی برگزار می شود و در میان این دو جلسه توانایی ها و محدودیت های نهادی موجود نیز جمع آوری شده و در نشست دوم به اطلاع جامعه محلی رسانده می شود.
در پایان نشست دوم، فهرستی از اولویت های اصلی محله توسط جامعه محلی مشخص شده و در دستور کار فعالیت و اقدامات مشارکتی بازیگران اجتماع محلی قرار می گیرد. این لیست مبنای اجرای فرآیند مشارکتی اقدامات توسعه محلی قرار می گیرد. آگاهی رسانی عمومی و بسیج اجتماعی حول مسایل اصلی محله، دفتر تسهیلگری و توسعه محلی تلاش می کند تا تیم و گروه‌های موجود در محله را فعال کند و همزمان تیم ها و گروه هایی را در محله ایجاد کند. به عبارت دیگر در این پروژه تیم و گروه سازی پایه رویکرد اصلی در فرآیند توسعه اجتماعات محلی است. تیم ها و گروه های محلی با همراهی دفتر تسهیلگری و توسعه محلی، دانش خود را از مسائل محله عمق می بخشد، با ذی نفعان اصلی مشورت و مشارکت آنها را جلب می کند، و پس از طراحی پروژه های اجرایی و اقدامات، با اقدام جمعی آن ها را به انجام می رساند. فرآیند فوق در قالب ۱۱ گام به شرح نمودار زیر خلاصه شده است.

فرایند انجام اقدامات اجتماع محور

فرایند انجام اقدامات اجتماع محور
کارشناسان دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی در تهیه گزارش سنجش وضعیت و ترسیم گراف روایت زندگی و مراجعه به دستگاه‌ها و نهادها برای جمع بندی ظرفیت‌ها و محدودیت‌های سازمانی نقش متخصص را دارا هستند و به دنبال شناخت فنی و تخصصی‌اند اما در مراحل بعدی نقش خود را تغییر می دهند و به دنبال تسهیلگری جلسات و ایفای نقش حمایتی از گروه‌ها و تیم‌های محلی هستند. هر کدام از این نقش‌ها در ارتباط با گونه‌ای از برنامه ریزی مطابق الگوهای مورد قبول جهانی است. مدل مداخله پروژه دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی نتیجه ۳ سال کنش و مداخله نظام مند در محلات کمتر برخوردار شهری ایران و بر اساس شرایط منحصر به فرد این سکونت‌گاه‌ها در ایران طراحی شده است.
این مدل با مطالعات و تجربیات بین المللی در قالب:
۱- نظریه برنامه‌ریزی مشارکتی
۲- رویکرد برنامه ریزی حل مسئله
۳- سنت یادگیری اجتماعی در برنامه ریزی قابل ترکیب است.
نمودار فوق مدل فرآیندی توسعه‌ای پروژه دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی را نشان می‌دهد.
در استان های هدف، حمایت استانداران محترم و همراهی و تلاش مدیران کل دفاتر امور اجتماعی و کارشناسان مسول این ادارات قابل ستایش است و حمایت نهادی این عزیزان از همکاران دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی زمینه سازی موفقیت ها و دستاورد های فعلی این پروژه است. تحقق اهداف ارزشمند این پروژه در سطح دیگری مرهون تلاش مسولانه، بی وقفه و جهادی همکاران این پروژه در شرکت بین المللی پردازش اطلاعات نقش کلیک و بیش از ۱۴۰ شرکت و موسسه مردم نهاد در ۲۱ استان بوده است.

نمونه فعالیت های اثر بخش دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی استان آذربایجان شرقی بازگشایی معبر بعد از ۲۵ سال با تکنیک های تسهیلگری در محله ملازینال تبریز

محله ملازینال در شمال شهر تبریز و در غرب محله سیلاب با مساحت شصت‌وسه هکتار، از محله تحت نفوذ منطقه یک می باشد. محله ملازینال در شمال شهر تبریز، بین مختصات جغرافیایی ۳۸ درجه و ۵ دقیقه و ۱۴ ثانیه ی عرض شمالی و ۴۶ درجه و ۱۹ دقیقه و ۸ثانیه طول شرقی واقع‌شده است. این محله از شمال با اتوبان پاسداران، از جنوب با خیابان صدرالشعرا، از غرب با خیابان ایده لو و از شرق با احمدآباد هم‌جوار می باشد.

ضرورت و اهداف مسأله (یک مورد از مسائل محله)

شیب تند معابر (۴۷ درصد بیش از ۱۵ درصد، موقعیت دره‌ای محله،تبدیل شدن مسیل به معبر؛ به عنوان تنها معبر عبوری محله)

توسعه ارگانیک  و بدون برنامه ریزی معابر محله ملازینال که با ویژگی هایی همچون موقعیت دره ای محله، شیب تند معابر (۴۷ درصد بیش از ۱۵ درصد)، وجود معابر پله ای (۴۰ درصد معابر)، وجود معابر با عرض کم ، (۵۲ درصد با عرض کمتر از ۳ متر) باعث پایین بودن میزان نفوذپذیری به داخل محله شده است.  به بیان دیگر معبر ملازینال به‌عنوان تنها معبر اصلی رفت ‌وآمد سواره در محله به دلیل تراکم زیاد جمعیت و عرض کم معبر و ترافیک سنگین، در مواقع بحرانی پاسخگوی امدادرسانی به اهالی محله نخواهد بود. این معبر فاقد پیاده رو است و حرکت هم‌زمان پیاده و سواره در معبر باعث به خطر افتادن جان عابران پیاده می شود. تعریض معبر ملازینال و رفع پیچ‌ و خم‌ های غیراصولی در معبر و تفکیک مسیر سواره و پیاده، باعث زیبایی بصری شده و با مشخص شدن قسمتی از معبر برای عبور

همچنین این موقعیت محله باغث بروز مشکلات بسیاری مانند عدم امکان امدادرسانی به هنگام بروز حوادث غیرمترقبه بویژه زلزله، ترافیک سنگین در معبر اصلی، عدم امکان تردد وسایل حمل و نقل عمومی، عدم امکان نوسازی مساکن، نزاع و درگیری در محله شده است.

بخشی از فرآیند حل مساله

نتایج اقدام و اثرات آن

جلسه همگانی برای تشکیل تیم

پیگیری های تیم مسیرگشایی در سطح محله

ازمهمترین نتایج اجرای این اقدام توسط دفتر تسهیلگری و تیم مسیرگشایی و اثرات آن (فاز اول) می توان به تهیه چند مصالحه نامه بین شهرداری و مالکان قطعات درگیر در مسیرگشایی اشاره کرد. اما اجرای این پروژه دارای آثار متعدد دیگری در ابعاد مختلف اجتماعی، کالبدی و اقصادی بوده است که در شکل زیر به تفصیل ذکر شده است.
بعد کالبدی
– افزایش نفوذپذیری به داخل محله
– کاهش ترافیک در معبر اصلی
– امکان تردد وسایط حمل و نقل عمومی
بعد اجتماعی
– رضایت ساکنان محلی و حوزه بلافصل
– افزایش حس تعلق به محله
– افزایش اعتماد محلی نسبت به دفتر تسهیلگری
– افزایش اعتماد محلی نسبت به نهادها و ارگانه ای دولتی
– افزایش تعاملات ساکنان در جهت حل مشکلات محله
– کاهش نزاع و درگیری حاصل از ترافیک سنگین
بعد اقتصادی
– افزایش ارزش افزوده زمین
– رونق اقتصادی بنگاه های خرد
– ارتقا کیفیت محیطی و تحرک بخشی به بهسازی در محله.

دفتر تسهیلگری و توسعه محلی ملازینال شهر تبریز (۱۳۹۷-۱۴۰۰)
مدیر دفتر: سرکار خانم پورکریم
مشاور: شرکت سبک ایده رسم سهند
تسهیلگری